Regelmatig krijg ik de vraag welke leiderschapsstijlen te onderscheiden zijn, en hoe mensen zich kunnen ontwikkelen in een specifieke stijl van leidinggeven. Zoals het mijzelf ooit ook verging toen ik begon met leidinggeven, gaf ik leiding zoals ik dacht dat het moest. En zolang niemand daar ernstige bezwaren tegen had, hield ik dat lekker vol.
De huidige maatschappelijk veranderende tijd waarin we leven, vraagt van de meeste leiders de zeilen aan te passen aan de wind en een andere manier van leidinggeven toe te passen. Medewerkers worden mondiger en vertrekken sneller, de klantbehoeftes liggen op een hoger niveau en de leider is steeds minder in control. Uit een ander vaatje tappen dus. Makkelijker gezegd dan gedaan, want hoe laat je de oude en vertrouwde manier van leidinggeven los en kom je tot een nieuwe leiderschapsstijl?
Wat is leiderschap?
Als ik het woordenboek raadpleeg, dan betekent het letterlijk: ‘het vermogen om op basis van persoonlijkheid, kennis en vaardigheden mensen te sturen, te inspireren en te motiveren’. Ik ontmoet regelmatig leiders die dat net een andere betekenis geven. Het valt me op hoe vaak het woord ‘moeten’ wordt gebruikt. Leiders die vinden dat we ‘dit en dat moeten bereiken en ‘onze mensen zullen dan dit en dat moeten gaan doen’. Inspirerend? Niet echt. Motiverend? Integendeel. Dit type leider schetst voor medewerkers een beeld van hard werken en vooral luisteren naar wat je wordt opgedragen om de zeilen in de juiste stand te hijsen.
In mijn ogen is leiderschap een perspectief schetsen wat medewerkers uitnodigt om aan bij te dragen. Een beeld wat ervoor zorgt dat mensen gemotiveerd raken om deel uit te maken van de toekomst. Krachtig leiderschap is het kunnen scheppen van een reëel beeld, waarin mensen zich herkennen en zien welke bijdrage zij daaraan kunnen geven, waardoor zij zelf groeien in hun persoonlijk leiderschap. De voor mij meest intrigerende quote die mij al lange tijd bezighoudt is van politiek activist Ralph Nader: ‘De essentie van leiderschap is om meer leiders voort te brengen, niet meer volgers.’
Leiderschapsstijlen
Laten we eens inzoomen op een aantal leiderschapsstijlen. De ene stijl is niet beter of slechter dan de ander; het gaat erom welke kan worden ingezet, gezien de situatie. Een leiderschapsstijl is de manier waarop een leider de medewerkers zodanig beïnvloed, waardoor doelen worden bereikt. Dat kan op verschillende manieren.
Transformationeel leiderschap
Bij deze vorm van leiderschap gaat het om groot te kunnen denken en om in staat te zijn om het intellect van anderen te stimuleren. De productiviteit wordt verhoogd doordat er transparant wordt gewerkt en effectief gecommuniceerd. Daarbij stimuleert de leider de medewerkers om buiten de comfort-zone te werken en geeft zelf het goede voorbeeld. Deze stijl wordt vooral ingezet in organisaties waar innovatie en creativiteit nodig is.
Coachend leiderschap
Dit type leiderschap kenmerkt zich door het coachen van mensen, net zoals een coach van een sportteam. Hij/zij zegt niet wat mensen moeten doen, maar haalt de beste versie bij hen naar boven door de juiste vragen te stellen. Deze leider herkent verborgen kwaliteiten en competenties bij medewerkers en daagt hen uit deze te ontwikkelen en in te zetten. Hij/zij kent de sterktes en zwaktes van elk teamlid en zorgt dat teamleden elkaar aanvullen, waardoor de kracht van het team wordt gemobiliseerd.
Laissez-Faire Leiderschap
Deze leider geeft medewerkers de ruimte om alle toegewezen taken uit te voeren, zoals zij dat zelf willen. De leider kijkt op afstand toe en geeft input op momenten als dat nodig is. Voorwaarde is wel dat de leider beschikt over medewerkers die voldoende expertise bezitten en geen toezicht nodig hebben. Bij onervaren medewerkers werkt deze stijl meestal niet, wat kan leiden tot ongewenste resultaten.
Visie
Maatschappelijk bevinden we ons in een transitie. Oude systemen en denkwijzen staan onder druk en voldoen steeds minder. Op nationaal niveau spelen er zaken zoals de energiecrisis, het structurele huizentekort, het terugdringen van de Co2 uitstoot en de asielopvang. Al deze zaken zijn veelal ontstaan in het (recente) verleden. Albert Einstein zei het al: ‘we kunnen problemen niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt’.
De uitdagingen waar veel organisaties momenteel voor staan, vragen om duurzame oplossingen die voortkomen uit een toekomstgerichte denkwijze. Voor veel leiders betekent dit andere competenties inzetten en een andere stijl van leidinggeven toepassen.
Persoonlijke ontwikkeling
De genoemde leiderschapsstijlen kunnen worden aangevuld met dienend leiderschap, democratisch leiderschap, autocratisch leiderschap en situationeel leiderschap, etc, etc. Er zijn vele stijlen. Afhankelijk van de context, positie in de markt en het ambitieniveau van een organisatie, kan leiderschap worden ontwikkeld. Ja, leiderschap valt te leren, ook al denken veel mensen van niet.
De leiderschapstest die ik aanbied, laat zien welk onbenut potentieel aanwezig is en geeft inzicht in hoe dat praktisch ingezet kan worden. Daardoor wordt het mogelijk om vanuit persoonlijke ontwikkeling en zelfonderzoek te ontdekken wat je nog meer in huis hebt, dan dat je dacht wat je had. Die ontdekkingsreis levert je vaak meer op dan het eindpunt wat je in gedachte had. Wanneer je nadenkt over hetgeen je wil bereiken, dan bekijk je dat namelijk altijd met je huidige bril op en dus kijk je beperkt. Want met de huidige bril zie je slechts wat je nu al ziet en doet. En daarin zit de beperking. Als je een nieuwe manier van leidinggeven wil aanleren, zul je je huidige pad moeten verlaten en een ander pad moeten inslaan. Dat geeft gedoe en voelt oncomfortabel tegelijkertijd, wat voor veel mensen reden is om terug te gaan naar het oude en vertrouwde. Per saldo verandert er niets. Ook goed, tenzij de omgeving iets anders van je verlangt!
Als je echt een andere leiderschapsstijl wil aanleren, bedenk dan eerst hoe jouw wereld eruitziet als je dat hebt bereikt. Waarom is dat belangrijk voor je, welke persoonlijke waarden levert het op en wat is de impact die je dan zult maken op anderen? Vragen om vooraf bij stil te staan, waardoor je jezelf tijdens het gevoel van ongemak kunt herinneren aan deze eigen gemaakte belofte.
Aan de slag
Met regelmaat word ik gevraagd om mijn visie op leiderschap te delen voor groepen mensen en hen nieuwe inzichten te geven. Ik krijg daar enorm veel energie van, want ik zie vaak bij mensen de muntjes op hun plek vallen. Oogkleppen vallen af en mensen zien opeens dat ze tot meer in staat zijn dan zij dachten. Voor mensen op die manier het verschil maken, is fantastisch om te doen.
Wil jij meer weten over leiderschapsstijlen en ook ontdekken welke verborgen kwaliteiten jij bezit? Stuur me dan een bericht over de leiderschapsstijlen die jij interessant vindt, om jouw onbenut potentieel te ontdekken.